Jef Van Staeyen
Tag: Antwerpen (Pagina 1 van 13)
Op de hoek van de Paleisstraat (een lange rechte straat in Antwerpen, 400 meter in één stuk, iets meer dan 450 auto’s per uur (Straatvinken, 2022)) en de kleinere Bolwerkstraat, vóór de poort van de basisschool De Toermalijn, werd bij de heraanleg, een tiental jaar geleden, een vluchtheuvel/verkeersgeleider aangelegd. [Toen werd ook de rijweg versmald, kwamen er parkeerhaventjes, er fietspaden op de trottoirs, en werden bomen geplant.] Het autoverkeer wijkt een klein beetje uit langs het verkeerseiland, en het zebrapad overbrugt de rijweg in twee stukken.
Dat lijkt mooi — en is allicht goed bedoeld. Tot je als voetganger de zebra gebruikt.
Je ziet de auto’s niet.
De problemen zijn tweeërlei.
Enerzijds, wat het belangrijkste is: Als voetganger zie je de aankomende auto’s niet. Je moet erop vertrouwen dat de automobilisten, die de aankomende voetgangers evenmin zien, omwille van de zebra voldoende vertragen.
Desnoods wacht je als voetganger terwijl je op het fietspad staat — de tijd om goed te kijken, je nek uit te steken, om zeker te zijn — waar er echter géén zebra is. Dat is meteen het anderzijds. Zowel bij het begin als op het einde van het zebrapad kan je als voetganger door aankomende fietsers (ook wat meer dan 450 per uur (Straatvinken, 2022)) worden verrast, terwijl je aandacht nog steeds naar de rijweg en de auto’s gaat.
Dergelijke aanleg is voor voetgangers een aanleiding om het zebrapad vooral niet te gebruiken, en de Paleisstraat elders over te steken. Ergens waar er geen zebra is, en men tussen de geparkeerde auto’s goed kan wachten tot de weg aan beide kanten vrij is.
[Het zou me dus niet verwonderen, mocht uit de statistieken blijken dat er aan de zebra weinig ongevallen gebeuren, om de eenvoudige reden dat men elders oversteekt.]
Nee, er is geen complot.
Nee, er is niets gearrangeerd.
Maar het conflict omtrent de portretten in de traphal van de Arenbergschouwburg komt de duellerende partijen verdomd goed uit.
De Arenbergschouwburg is een gebouw van de stad Antwerpen met een lange en complexe geschiedenis. In een traphal van het gebouw hangt een reeks portretten, daar aangebracht toen in 1929 de in 1880 gebouwde tentoonstellingszaal van de Cercle Royal Artistique, Littéraire et Scientifique d’Anvers werd afgebroken om plaats te maken voor een schouwburgzaal. De portretten, een selectie uit een veel grotere reeks waarvan sommige zich in het Stadhuis en andere in het Museum bevinden, tonen — hoe kan het anders, eind negentiende eeuw — blanke mannen (en één vrouw): historische figuren uit kunsten, wetenschappen, stedelijke politiek, enz. Zoals er andere gebeeldhouwd op de Bourla of het Museum staan.
De Arenbergschouwburg is ook een cultuurhuis, dat samen met het Openluchttheater Rivierenhof (OLT voor de vrienden) en het MAD circusfestival onder de paraplu van de stad Antwerpen het Kunstenlab vormt.
De (socialistische) directeur van het cultuurhuis — zelf man en wit, zoals dat heden heet — vond die galerij te mannelijk, te oud en te wit voor een kleurrijke stad, en liet enkele portretten vervangen door portretfoto’s — overigens even kunstzinnig — met meer kleur en meer vrouwen. Zoals de stad is.
De Vlaams-nationalistische schepen van cultuur — noch man noch wit, zoals dat heet —, daartoe aangespoord door een partijgenoot (provinciaal gedeputeerde en bestuurder van het autonoom gemeentebedrijf de culturele instellingen Antwerpen) nam dat niet, en besliste de verwijderde portretten terug te plaatsen, waarbij de portretfoto’s een plek elders in de schouwburg moeten krijgen. Uit onvrede stapte de directeur van het cultuurhuis op — en kon terstond aan de slag op het kabinet van een socialistische minister.
Om onbekende redenen bleef het korte tijd stil, maar deze week zat het spel op de wagen. Begrippen als cancel en censuur worden heen en weer geslingerd. En woke. Beide partijen verwijten elkaar een symbolen-oorlog te voeren. Alsof een portrettengalerij (met schilderijen of foto’s) iets anders dan een symbool kan zijn.
Het is een publiek geheim in Antwerpen dat men aan beide zijden hoopt na de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 een N-VA – Vooruit – coalitie in de steigers te zetten. Om dat te lukken zijn twee dingen erg belangrijk. Vooreerst rijst de vraag wat de krachtverhouding tussen de coalitiepartners zal zijn. Hoeveel en welke zware mandaten krijgt elk? Maar vooral: de twee partners hebben er alle belang bij dat de andere partijen, van Vlaams Belang over PvdA tot Groen, CD&V en VLD, in de hoek worden gedrumd. Polarisatie, waarbij elke nuance verdwijnt, en de twee querulanten als speerpunten elk van hun kamp worden erkend.
Een strijd om symbolen — niet om huisvesting, mobiliteit, veiligheid, leefomgeving, klimaat… — een strijd om portretten in een traphal is gefundenes fressen voor N-VA en Vooruit.
Laten we vooral kalm blijven daarbij. Het gaat om portretten, niet om mensen.
Het is een komedie die de grenzen van de schouwburg ver overschrijdt.
“Alerte bezoekers krijgen meteen een introductie in wat hen te wachten staat eens ze de deuren van het museum binnenstappen”.
Dit nieuwe mozaïek (2017-2021), tussen de zuilen, onder het portiek, boven de trappen, wordt door de kunstenares Marie Zolamian en door het KMSKA een welkomsttapijt genoemd, maar ligt buiten het bezoekerscircuit van het vernieuwde museum. (Lees hier meer over dit prachtige werk.)
Wat vooraf ging:
- Op 24 septembere 2022 heropende het Koninklijk Musum voor Schone Kunsten in Antwerpen zijn deuren, nadat het gedurende twaalf jaar voor renovatie en inbreidingswerken gesloten was geweest. Menige bezoeker verwonderde zich over de bekrompen toegang tot dat imposante gebouw, en op 4 januari 2023 schreef Mortselnaar Chris Goossens in De Standaard een pertinent opiniestuk: Het KMSKA, het eerste museum met een kattenluikje.
- Wat al enige tijd sudderde deed me reageren: Het KMSKA blijft innoveren.
- Een eerste, lang uitgesteld bezoek aan dat nieuwe museum — “het blijft er nog enige tijd staan, en ik wacht tot de eerste drukte voorbij is” — leidde me ook naar andere vragen: geen Vlaamse meesters van het KMSKA voor Congo.
- Meerdere bijkomende bezoeken — ik heb een museumpass — bevestigden mijn onvrede met de architectuur van het museum.
Naar verluidt — maar wie zal me dat bevestigen? — had het bestuur van het KMSKA wel de intentie de ingang van het museum langs de trappen en de zuilen te behouden, en niet langs het kattenluikje.
Maar de deelname van het KMSKA aan een wereldwijd netwerk van musea (in de schoot van de UNESCO?) zou roet in het eten hebben gegooid. Dat netwerk pleit voor universele toegankelijkheid, zonder onderscheid tussen mobiele en minder mobiele mensen. Met andere woorden: iedereen volgt hetzelfde parcours. In het KMSKA leidde dat tot de beslissing dat niemand via de trappen en de zuilen, maar iedereen via de kelder (en het kattenluikje) het museum betreedt. Eenmaal binnen wordt die synergie tussen meer- en minder-mobielen echter snel verlaten: de meer mobielen betreden de prachtige trappenhal, terwijl de minder mobielen door een krap bemeten gang langs de toiletten worden gevoerd. In heel het gebouw worden liften overigens met toiletten gecombineerd, als zijn het ruimten waarvoor het museum zich schaamt.
Die universele toegankelijkheid vind ik een terechte keus — niet iedereen vindt dat — waaraan veel te laat is gedacht. Maar de concrete vertaling, met het kattenluikje, is een miskleun die de kwaliteiten van het gebouw en de rechten van de bezoekers miskent. Daarom wil ik pleiten voor een oplossing die iedereen zoniet via de trappen, dan toch tussen de zuilen naar het museum voert. Enkele faciliteiten, die momenteel in de kelder te nauw bemeten zijn, hadden op het initiële gelijkvloers (boven de trappen) ook een betere plaats kunnen krijgen. [Al gezien wat er gebeurt wanneer bij regen een groep met natte jassen en paraplu’s het museum betreedt?] Het komt me voor dat er op dat gelijkvloers met ruimte is gemorst, en dat het KMSKA zelfs niet goed weet hoe die ruimte op te vullen.
Mijn suggestie — niet meer dan dat — lees je hier.
De Lofoten — of waarom deze website Moskenes heet
de vergeten voetganger
gezegd (en bijna gehoord)
© 2023 moskenes.be
Thema gemaakt door Anders Noren — Boven ↑