Het eerste 2020-nummer van het tijdschrift Ons Erfdeel, dat voortaan de lage landen heet, bevat een bijdrage van adjunct-hoofdredacteur en journalist Tomas Vanheste: Bannen, behouden of bewerken: Wat doen we met foute boeken? Een tekst die enkele weken eerder ook op het webplatform van de lage landen verscheen.
Het oordeel “fout” is hopeloos tijd- en cultuurgebonden, het verleden een ander land. Mogen we om die reden niet aan oude teksten raken? Toch wel. En zeker in het geval van kinderboeken. Want het geschreven woord is een ideaal instrument om verderfelijke ideologieën in prille breinen te planten, zo laat de prikkelende tentoonstelling Foute boeken? in Huis van het Boek (Den Haag) zien.
Tomas Vanheste kreeg van mij volgende brief:
Enkele maanden geleden struinde ik door de kinderboeken in de Rijselse oude-boeken-markt, onder de gewelven van het mooie beursgebouw.Niet veel later zou ik grootvader worden, en dan kijk je wel ‘s vooruit. (…)
Hij schreef me terug (uittreksel): Ik geloof niet dat er zoveel licht tussen uw opvattingen en de mijne zit. Ook ik onderschrijf dat we boeken in hun historische context moeten lezen. (…) Net als u vind ik het van het hoogste belang dat we volwassenen en kinderen de vaardigheid bijbrengen om literaire werken in de context van hun tijd te plaatsen. Waar ik minder zeker van ben, is dat deze inzichten tot een absoluut verbod leiden op het herschrijven van teksten. (…) Natuurlijk moet je kinderen leren te contextualiseren, maar feit is ook dat jonge kinderen dat nog maar in beperkte mate kunnen en dat boeken, zoals de tentoonstelling toont, een ideaal instrument kunnen zijn om stereotypen in kinderhoofden te planten. Naar mijn overtuiging is het (…) een complex debat met vele grijstinten waarin absolute stellingnames geen stand houden.
