Drakenhoflaan, Deurne, 18 augustus 2025, voor het kappen.
Het komt hard aan. Je woont in een straat met bomen. Ze zijn je vertrouwd. De voorbije maanden hebben ze vaak voor schaduw gezorgd. En misschien keek je al uit naar de herfst met haar prachtige kleuren. Maar je wist ze bedreigd: een project voor een keerlus voor trams waarvan niemand je ooit het nut had kunnen verklaren. Sinds jaren werd er gediscussieerd, was er actie gevoerd, maar je werd niet gehoord. Je vreesde dat een kap imminent was. Je zag en hoorde dat er wat dreigde: parkeerverbodsborden en het gerucht dat er “voorbereidende werkzaamheden” zouden gebeuren.
Die maandag en dinsdag was het zover. De “voorbereidende werkzaamheden” was het kappen van bomen. Eerst in de Boekenberglei, enkele bomen links en rechts, en dan het grote werk: de Drakenhoflaan-Gitschotellei, 62 bomen in het totaal. Er was politie, veel politie, er waren buren en betogers, en enkele incidenten. Er was protest. En er was emotie, echte terechte, en soms gespeelde — klimaat kan ook een hobby of een politieke hefboom zijn, of schrik voor je parkeerplaats. De werken werden — voorlopig — gestaakt. Maar veel kwaad was geschied. Dit, wat echt een provocatie was — 18 augustus —, is niet voor herhaling vatbaar, waarnam de burgemeester.
Voor de mensen die bij die bomen wonen, zijn er twee trauma’s. Ze zijn tweemaal gekwetst. Ze hebben pijn aan het landschap en pijn aan de maatschappij. De aanblik van hun straat is niet meer wat hij was, en hun vertrouwen in “de politiek”, in overleg, in argumenten is danig geschaad. Dat laat sporen na. Het zal jaren duren eer in Antwerpen weer over de toekomst van bomen kan worden gepraat.
Maar voor de bomen is het niet zo erg. OK: de bomen zijn dood, zal je zeggen, dat is erger dan gekwetst. Maar het is niet de dood van die bomen die een beslissende impact gaat hebben op de biodiversiteit, de klimaatverandering, het stedelijk hitte-eiland effect, en al die dingen die zijn gezegd. Op de mensen is al erg genoeg. Zo bijzonder zijn die gerooide bomen niet. De grootste, oudste, prachtige bomen — de eiken van de Boekenberglei — zijn blijven staan. En zullen blijven staan. Maar andere zijn perfect vervangbaar, en zullen vervangen worden door bomen die beter zullen zijn, die het beter zullen hebben, die zich beter kunnen ontwikkelen, die toekomstbestendig zijn. Een argument om bomen te rooien is dat niet, maar de manier waarop bomen in de stad geplant en onderhouden worden is vandaag veel beter dan ze gisteren was. Met ruimte voor wortels in goede grond. [En misschien kunnen we de bomen meteen wat beter verzorgen en voor wat anders “gebruiken” dan om auto’s in de schaduw te parkeren, fietsen vast te maken en honden te laten plassen. Daarvan gaan ze kapot.] Ik vraag me af of al de opinieschrijvers in de kranten de bomen hebben gezien waarom het gaat.
Wat in Deurne-Zuid de Drakenhoflaan heet, heet daarnaast in Borgerhout en Berchem de Gitschotellei. De kapwerken betreffen trouwens ook een stuk van die Gitschotellei (tot aan de Cruyslei en het mooie Boelaarpark). De Gitschotellei is een van de aangenaamste straten van Antwerpen. Door de bomen, inderdaad — en door de brede voetpaden, de winkels, de horeca, de huizen, de tram… En er is weinig autoverkeer. Komende van Deurne, de Drakenhoflaan, ben je eerst in Borgerhout en dan in Berchem, met halverwege een stuk waar de huizen links al Berchem zijn, en rechts nog Borgerhout. Let nu op: in Berchem staan “oude” bomen langs de straat, in Borgerhout werden de laanbomen vijftien jaar geleden allemaal gekapt, en in de lente van 2014 door nieuwe vervangen. [Ook op Streetview te zien.] Dat gebeurde onder meer om een beter fietspad aan te leggen. Ga ‘s kijken. Zoek de “grens”. Tien, twaalf jaar — of zelfs minder — na het planten van de nieuwe bomen zie je nauwelijks het verschil. We moeten echt niet treuren om de bomen. Om de impact op de mensen wel, dat is belangrijk genoeg.
Boekenberglei, Deurne, 18 augustus 2025, een van de 62 bomen die worden gerooid.
[Het rooien van deze boom heeft niets te maken met de keerlus, maar met de aanleg van een fietspad, waarvoor de rijweg verschoven wordt.]
Deurne, Drakenhoflaan, 30 augustus 2025. Als de bomen gerooid zijn zie je pas hoe lelijk de straten zijn.
Drakenhoflaan, 30 augustus 2025. Jarenlang verwaarsloosd, maar als hij dood is krijgt hij een naam.
Kunnen bomen nog wat anders dan schaduwrijke parkeerplaatsen zijn?
Borgerhout, Gitschotellei, 30 augustus 2025. Enkele van de 62 bomen die worden geveld.
[Ook na de geplande heraanleg blijft de geparkeerde auto de maat der dingen.]
Deurne, de oude eiken van de Boekenberglei, 18 augustus 2025.
Borgerhout, Gitschotellei, 30 augustus 2025, jonge platanen (geplant in de lente van 2014).
[Links de bomen van het Boelaarpark.]
Gitschotellei, Borgerhout en Berchem, 30 augustus 2025.
Tien jaar nadat ze geplant zijn (of zelfs eerder) zijn de jonge bomen nog nauwelijks van de oude te onderscheiden.
❦
Nog over de buurt — juister: de Gitschotellei en de Groenenhoek— schreef ik vijf jaar geleden, toen ik in de Marsstraat woonde: talen en namen in de Groenenhoek. Een heel andere tekst. Hij begint met een omweg naar de buurt (Harmonie) waar ik nu woon.
