[kleine aanpassingen d.d. 1 en 30 september 2017, en 28 februari en 12 april 2019]

 

aanvulling (28 februari 2019):  Op 27 februari 2019 werd voor het eerst een tijdelijke en gedeeltelijke rijbeperking (circulation différenciée) ingevoerd in de Zone de protection de de l’air. Deze duurde één dag.

aanvulling (12 april 2019): Op 9 en 10 april werd opnieuw een rijbeperking ingevoerd.   Maar mij is niet bekend op welke wijze buitenlandse automobilisten worden geïnformeerd.  De tijdelijke of permanente rijbeperkingen zijn meer dan gerechtvaardigd, maar de wederzijdse informatie (over rijbeperkingen in Antwerpen, Brussel, Rijsel, Parijs…) laat veel te wensen over. Bovendien heeft ieder zowat zijn eigen oplossing bedacht, waarbij men vergeet dat een auto een verplaatsingsmiddel is, en dus bijna zeker in of nabij een andere stad terecht komt, waar de automobilist niet weet wat de beperkingen zijn, en hoe zich erop voor te bereiden: een vignet kopen, zich melden op een website en een betaling doen, etc.
[Een gelijkaardige opmerking moet trouwens gemaakt worden voor openbaar vervoerssystemen en hun vervoersbewijzen, die ook overal anders zijn.]

* * *

Er staan al genoeg onnuttige dingen op deze web-site: foto’s en tekeningen, commentaren en opinies, zelfs essays en verhalen.

Bij uitzondering wil ik hier — eindelijk — ook eens wat praktische informatie meegeven, over autorijden en luchtvervuiling in Frankrijk. Hoe zit het met het vignet? Waarvoor is het nodig? Waar en wanneer? Moet ik zo’n vignet aanschaffen voor ik naar Frankrijk rij?

Daarbij wel twee beperkingen:

  • Het is mijn bedoeling de evolutie van de regelgeving in (Noord-) Frankrijk, en met name in het Rijselse, zo goed mogelijk op te volgen. Maar je moet hier geen dagelijkse informatie verwachten, die je zegt of er vandaag of morgen een rijbeperking geldt.
  • De informatie die hier volgt kan slechts richtinggevend zijn. Het zal altijd nuttig zijn elders bijkomende inlichtingen in te winnen.

Volgende onderwerpen zijn belangrijk:

  • Voor welke voertuigen zijn er beperkingen? Het antwoord komt via het Crit’Air-vignet, dat in een aantal gevallen verplicht zal zijn. Hoe bekom je zo’n vignet?
  • Waar gelden de rijbeperkingen? Daarvoor zijn er de ZCR (zones de circulation restreinte) en de ZPA (zones de protection de l’air). De namen zijn moeilijk uit elkaar te houden, want als je naar de betekenis kijkt, zijn ze perfect omwisselbaar. [Op een ander document las ik trouwens zone de circulation différenciée… En men spreekt ook over zones environnementales. Wat dacht je van zones d’émissions contrôlées, of zones de maîtrise des émissions? Of heb je een andere suggestie?]  
  • Wanneer gelden de rijbeperkingen? Dat zal afhangen van de ZCR en de ZPA.
1. Welke voertuigen?
  • Voor alle motorvoertuigen (met 2, 3, 4 of meer wielen) werd een classificatie ingevoerd, in functie van het theoretisch vervuilingsniveau. Met het Crit’Air-vignet moet die classificatie op de voorruit van de auto (of op de voorkant van de tweewieler…) worden aangeduid als men in de ZCR of de ZPA wil rijden wanneer er rijbeperkingen zijn. Voor wie niet in een ZCR of een ZPA komt, of voor wie er komt wanneer er geen rijbeperkingen zijn, is een Crit’Air-vignet niet nodig.
  • Een overzicht: links de benzinewagens, rechts de diesels. De jaartallen verwijzen naar de eerste ingebruikname van de auto (immatriculation = inschrijving).

la_vignette_CritAir_classement_vehicules

  • Vraag me niet hoe hoe het zit met de oudere auto’s (voor 1997), ik weet het niet. [Misschien moeten ze nog tien jaar wachten, tot ze dertig zijn, en als “véhicule collection” kunnen worden ingeschreven, waarvoor geen rijbeperkingen gelden.] Je merkt ook dat de Euro-normen optellen (van 2 naar 6), en het Crit’Air-classement aftelt (van 5 naar 0).
  • Zoals hierboven aangeduid is https://www.certificat-air.gouv.fr/fr/ de openbare website om een vignet te bestellen. Je kan er ook een simulatie vragen om te weten welk Crit’Air-vignet bij je auto hoort. De site bestaat in verschillende talen, maar niet in het Nederlands. Blijkbaar is men vergeten dat er heel veel Nederlandstaligen met de auto naar of door Frankrijk rijden, en dat een administratieve site met administratieve taal ook voor hen een probleem kan zijn. Reken op een vijftal euro (iemand met exacte ervaring voor verzending naar België of Nederland mag me daarover schrijven), én een wachttijd. De meeste Fransen hebben nog geen Crit’Air-vignet. De wachttijd zou wel eens lang kunnen blijken wanneer iedereen plots zo’n vignet aanvraagt. Het vignet wordt verstuurd naar het adres dat op je kentekenbewijs staat vermeld (in Frankrijk: la carte grise).
  • Het kleven van het vignet is een delicaat werkje. Het is niet iets dat je nog snel even doet net voor je vertrekt, terwijl de hele familie al in de auto zit. Lees goed de aanduidingen. Het vignet is zo gemaakt dat het niet weggenomen en herplaatst kan worden. Het gaat dus makkelijk stuk. Voor motorrijders die het vignet niet achter glas maar aan de buitenkant moeten kleven is het werkje nog delicater.
2.  Waar en wanneer?
  • Een ZCR (zone de circulation restreinte) is een gebied waar het hele jaar door rijbeperkingen gelden. Parijs heeft een ZCR (het gebied binnen de périphérique — de périphérique zelf ligt niet in de ZCR). Talrijke andere steden gaan volgen. Wellicht komt er ook in Rijsel een ZCR, maar daarvan is momenteel nog niets concreets bekend (omvang, uitzonderingen, categorieën…). Het instellen van een ZCR is een lokale, zeg gemeentelijke of agglomeratie-bevoegdheid, weliswaar in overleg met de nationale overheid. In Parijs gelden rijbeperkingen op weekdagen van 8 tot 20 uur. Het is de bedoeling dat de rijbeperkingen geleidelijk strenger worden.  Dat is: dat meer en meer vervuilende auto’s uitgesloten worden, van categorie 5 naar categorie 4, naar 3, enz.
  • Een ZPA (zone pour la protection de l’air) is een gebied waar tijdelijke rijbeperkingen (circulation différenciée) kunnen worden ingesteld, in functie van de vastgestelde of verwachte luchtvervuiling (les pics de pollution). Het is de Préfet, vertegenwoordiger van de Staat, die de rijbeperkingen instelt. Een ZPA is groter dan een ZCR. Voor de Rijselse agglomeratie bestaat er een ZPA (zie kaartje). De in het groen aangeduide hoofdwegen behoren niet tot de ZPA. Dat zijn concreet de autowegen en andere hoofdwegen met autoweg-karakter (ongelijkvloerse kruisingen, in- en uitritten). De autoweg N356, die vlak langs het centrum loopt, behoort echter wel tot de ZPA. Het is de kortste weg van Noord naar Zuid, die als dusdanig makkelijk op je GPS of Google-Maps verschijnt. Vertrouw dus niet te veel op die apparaten en let op de bewegwijzering (die wellicht op de portieken verschijnt).

20170719-perimeter-ZCDDit is de kaart van de ZPA (zone de protection de l’air) die op 19 juli 2017 in La Voix du Nord verscheen, gebaseerd op de officiële kaart van de Préfecture, met de verwarrende titel zone de circulation différencée.
Op 27 februari 2019 werd voor het eerst (en voor één dag) een rijbeperking ingesteld.

Dit is een link naar een site met de diverse ZCR en ZPA in Frankrijk.
Je vindt er ook, voor elke ZCR en voor elke ZPA, de concrete rijbeperkingen, dag per dag aangeduid. Let op:

  • het is niet onmogelijk dat je Nederlandstalige browser je naar een Nederlandstalige pagina leidt, die minder accuraat is dan het Franse origineel. Klik dan op het Franse vlaggetje!
  • de cartografie is slechts benaderend.
  • voor de ZPA zijn de rijbeperkingen afhankelijk van de luchtkwaliteit. Lange voorspellingen zijn dus onmogelijk.
  • een ZCR ligt vaak in een ZPA. Je moet met beide beperkingen rekening houden. [Voorbeeld: De rijbeperkingen in de ZCR van Parijs gelden niet na 20 uur of in het weekend. Maar het is mogelijk dat de tijdelijke rijbeperkingen van de ZPA van de Parijse agglomeratie dan wel gelden.]
  • de logo’s zijn een beetje verwarrend. Lees goed de bijhorende tekst. Dit is een voorbeeld voor de ZCR van Parijs op vrijdag 28 juli 2017, waarbij Crit’Air 0 tot 4 wél toegelaten zijn (ze zijn groen aangevinkt), zowel voor twee-, drie- en lichte vierwielers (eerste symbooltje), vrachtvervoer (tweede symbooltje) als personenvervoer (derde symbooltje). Voertuigen met Crit’Air 5 (of zonder Crit’Air-vignet) mogen pas na 20 uur de stad in.

20170728-voorbeeld-ZCR-ParijsVoor zover ik weet kan je in Frankrijk als automobilist geen emissie-rechten kopen. (In Antwerpen kan je dat wel, voor een beperkt aantal keren: een vuile uitlaat die wat op een volle aflaat lijkt.)

3.  Samenvattend

Wil je met je auto (of motor) in een ZCR of een ZPA rijden wanneer er rijbeperkingen zijn, dan moet je voertuig een gunstige Crit’Air-beoordeling hebben, en moet die aan de hand van een Crit’Air-vignet duidelijk zichtbaar zijn.

Naar verluidt zullen in geval van luchtvervuiling (pic de pollution) in de Rijselse ZPA enkel de Crit’Air-vignetten 0 tot 3 nog mogen rijden. 4 en 5 en “geen vignet” zijn dan verboden. Hoe de Rijselse ZCR er zal uitzien weet echter niemand.

Heeft het zin een Crit’Air-vignet aan te schaffen?

  • Als je buiten de grote steden blijft, of in die grote steden op de grote verbindingswegen blijft: nee. Hou er wel rekening mee dat het aantal ZCR en ZPA gaat toenemen, en zich niet tot de grote steden zal beperken.
  • Als je een erg vervuilende auto of moto hebt: nee. Je blijft beter weg uit die steden wanneer er rijbeperkingen zijn.
  • Kom je wel in die grote steden, én heb je een voldoende propere auto: ja.

Dat zijn uiteraard adviezen. De praktijk kan altijd anders zijn.

Wordt zeker vervolgd.

Reageren kan op  info — apenstaart — moskenes — punt — be

 

Commentaar

Het probleem is al minstens twintig jaar gekend. Toch wordt er al twintig jaar op alle niveaus geknoeid. En wordt de hete aardappel doorgeschoven. Eerst naar Europa, en van Europa naar de afzonderlijke staten, en dan naar de steden. Met burgers die zowel slachtoffer als medeplichtig zijn. Als gevolg daarvan worden er uiteenlopende oplossingen gekozen, die verschillen van land tot land (uiteenlopende vignetten, of geen vignetten, uiteenlopende normen, uiteenlopende verkeersborden, uiteenlopende modaliteiten…), of zelfs van stad tot stad (blijkbaar wordt in Lyon, in geval van luchtvervuiling, naast het vignette-systeem ook het alternerend rijden even-oneven ingevoerd — voor wie niet het goede vignette heeft !). Oplossingen ook, die morgen anders zullen zijn dan vandaag.
Ik heb pas “De blijde intrede van de automobiel in België, 1895-1940” gelezen, van de historicus Donald Weber (Academia Press, Gent, 2010). Mijn broer had het me aangeraden en geleend. De huidige situatie is perfect vergelijkbaar met wat het boek beschrijft, in het begin van de twintigste eeuw, toen elke stad na veel geaarzel en getouwtrek eigen verkeersregels opstelde — die achteraf niet de beste keuze bleken en blijken te zijn. Tot vandaag zitten we met wat toen scheef gegroeid is. Nu nog meer dan toen gaat men voorbij aan het feit dat een auto mobiel is, en zich van de ene plaats naar de andere verplaatst.

Post-scriptum :
De actuele waarde van het diesel-wagenpark in Frankrijk wordt op 300 miljard euro geraamd.  De crit’air 5 auto’s, waarvoor vanaf 1 juli 2017 in Parijs een inrijverbod geldt, vertegenwoordigen op nationaal niveau een bedrag van 21,2 miljard euro. (Institut Montaigne, 13 september 2017)