Het was niet snugger, vanwege het Belgisch leger, om op uitgedroogde heidegronden met fosforhoudende en dus brandstichtende kogels schietoefeningen te houden, en noch blusmateriaal noch deskundige manschappen ter plaatse te hebben om een beginnend brandje te blussen. [Om een voortvluchtige militair het vuur aan de schenen te leggen had het wel efficiënt kunnen zijn .] Meer dan vijfhonderd hectare waardevolle heide-natuur is in de vlammen opgegaan, bewoners moesten geëvacueerd worden, Antwerpen lag onder de rook, en zware Belgisch-Nederlandse inspanningen waren nodig om het vuur onder controle te krijgen. [Terloops: Brecht ligt ongeveer even ver van Antwerpen als Doel. Ook uit die hoek kan de wind verkeerd zitten.] Volgens deskundigen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek en van het Agentschap Natuur en Bos zal het tien jaar duren en vijf miljoen euro kosten om het heidelandschap te herstellen. Er moet geplagd worden (door machines), en gegraasd (door schapen) en nog een en ander, om te voorkomen dat het pijpenstrootje, een weinig waardevolle grassoort, de bovenhand haalt en de heide verdringt. De Vlaamse minister van Omgeving wil Defensie in gebreke stellen, en de kosten op haar verhalen.
Daar valt wat voor te zeggen. Tenzij.
In een of andere krant vroeg een lezer zich af hoe het mogelijk is dat men schietoefeningen houdt in een natuurgebied. De vraag is veeleer hoe het komt dat er zoveel natuur is in een militair domein — en elders niet. Het is immers dankzij het leger dat die natuur er vandaag nog is. Zonder Defensie en zonder schietveld stond heel dat ruime gebied al lang vol villa’s, schoenwinkels en meubelzaken. Plus nog wat akkerland (met maïs?), varkensstallen, golfterreinen en eetgelegenheden. Het actuele landschap van het militair domein is hét originele landschap van grote stukken van de Kempen, dat bijna overal elders onder mest en beton verdwenen is.
De minister zei het zelf, er zitten teveel nitraten in de lucht, en daarom groeit het gras te snel — en de heide te traag. Zonder die nitraten ging het natuurherstel als het ware vanzelf, en volstond geduld, wat de natuur in overvloed heeft. Door de nitraten is die natuur zowel zeldzaam als kwetsbaar geworden.
Wiens bevoegdheid is nitraatvervuiling? De Vlaamse overheid, die al sinds decennia het probleem miskent — nu pas wordt ze wakker — en op alle niveaus geijverd heeft om de vervuilingsnormen te verzwakken of te omzeilen.
Wiens bevoegdheid is ruimtelijke wanordening, waardoor waardevolle natuur náást het militair domein kapot is gemaakt? De Vlaamse overheid, die haar verantwoordelijkheid niet neemt.
Zonder Vlaams wanbeleid, inzake ruimtelijke ordening, landbouw en milieu, ging natuurherstel vanzelf, op natuurlijke wijze. En was de brand misschien nog heilzaam geweest.
Mét Vlaams wanbeleid zijn er kosten. Misschien moet Defensie de Vlaamse overheid in gebreke stellen — en moeten u en ik dat ook doen. Waar zo’n brand al niet goed voor kan zijn.