Wie nog nooit in Charleroi geweest is, moet er dringend naar toe. Met de auto. De stad heeft een autowegring die in België, Europa, misschien in de wereld, zijn gelijke niet heeft. Een kleine zes kilometer lang, vier stroken breed, en met één rijrichting, tegen de klok, omklemt hij de stad. De eerste keer dat ik er was, reed ik voor het spektakel en het plezier een extra rondje rond.
Charleroi ligt op een flinke helling, zuidwaarts naar de Samber en de spoorweg gericht. De ring ligt grosso modo horizontaal, zodat hij aan de noordkant door tunnels, en aan de zuidkant, waar de grote fabrieksreuzen staan, met een rist viaducten over de Samber en het station wordt geleid.
Even naar Rijsel. Toen ik, zo’n 25 jaar geleden, de werken aan de nieuwe périphérique bezocht — hij loopt door de stad, we stonden hoog op een brug — vroeg ik een van de ingenieurs of het viaduct over de sporen sterk genoeg was om bomen te dragen. De man keek me niet begrijpend aan. Ik dacht aan een tijd met minder auto’s, en een prachtige wandeling met uitzicht, hoog boven de stad, en hangende tuinen.
Charleroi bestaat 350 jaar. Op 3 september 1666 werd de stad gesticht. Om die verjaardag te vieren organiseren >Charleroi-Bouwmeester en het cultureel centrum L’Eden een reeks evenementen, waaronder de Charleroi Academy. Op 15 oktober 2016: “les récits fondateurs d’une ville”. De ontwerpster van >het nieuwe logo was van de partij, en Patrick Janssens, nu bij Racing Genk, maar daar gaat het niet om.
Het stilaan befaamde >ANPU (Agence Nationale de Psychanalyse Urbaine, Laurent Petit) bracht een diepgaande en vérstrekkende analyse van de psyche van Charleroi, de stad die door een dwaze koning Charles werd gesticht rond een put (midden het centrale plein — le syndrome du puits, le syndrome du trou), die het graven sindsdien nooit heeft opgegeven, en die haar moeder de Samber een arm heeft afgesneden, of haar zelfs levend begraven heeft (le boulevard Tirou).
Een stad vooral, die van haar syndrome maniaco-constructif nooit genezen is. Nu ook ligt de stad overhoop — voor een groot koopcentrum, Charleroi Rive Gauche — en lijkt Paul Magnettes remedie verduiveld veel op eerdere, verwoede, soms krampachtige pogingen met grote bouwwerken modern te zijn. Een syndroom waarvan de onvoltooide metro toch het mooiste voorbeeld blijft.
[Met komische, ironische, sarcastische presentaties stelt het ANPU — een woordspeling op het Franse >ANRU, dat met miljarden euros de probleemwijken herbouwt — een pertinente vraag: kunnen grote bouwwerven, en de communicatie erom, een stad van haar kwalen genezen?]
Het ANPU organiseerde ook ateliers met bewoners: denk na over Charleroi 400 jaar, wanneer er geen auto’s meer zijn. Prompt suggereerden ze een hoge, groene wandeling op de ring.
Tenslotte: Als je naar Charleroi gaat, vergeet dan in Mont-sur-Marchienne het >fotomuseum niet. Al blijft het merkwaardig dat in een industriële en modernistische stad, het museum in een neogotisch klooster huist.
Wie industrie wil zien, kiest voor de route de Mons.
