Jaren voor ik deze website startte, schreef en verstuurde ik vanuit Frankrijk korte teksten over “La France d’aujourd’hui”. Naarmate ik er langer woonde en het land beter kende, werd me dat blijkbaar moeilijker — of kwamen er zwaarmoediger teksten, zoals het paradoxaal genoemde “verlangen naar Gent”. [Daarin zette ik me af tegen Michiel Hendryckx’ kijk op het land, zoals hij die in een fototentoonstelling in 2017 in Gent toonde, waar de titel het verlangen naar Frankrijk was.] Nu ik Frankrijk vijf jaar verlaten heb, en het land minder goed ken, wordt het schrijven me misschien weer makkelijker…
Jaren voor ik in 1983 naar Frankrijk trok, was ik al lezer van het satirische weekblad Le Canard Enchaîné. De liefde is wat bekoeld — ik vraag niet meer aan de krantenverkoper een exemplaar opzij te leggen wanneer ik naar een Canard-loos land op vakantie ga — maar toch zoek ik elke woens- of eventueel donderdag mijn papieren Canard. Ben ik ouder geworden, of Le Canard, of beiden? Vaker dan vroeger moet ik mijn wenkbrauwen fronsen wanneer ik hem lees.
Le Canard Enchaîné houdt van woordspelingen. Die zijn niet altijd even geslaagd, maar de krant van 11 september bevat een mooie, die ik graag duid: Après les Jeux, les poulets se retrouvent sur la paille.
Voor de Olympische Spelen heeft Frankrijk zich van zijn beste kant laten zien, en niet op kosten gekeken. Daar hoorde veel politie bij (police én gendarmerie), met naar schatting honderden miljoenen uitzonderlijke kosten voor speciale premies, voor overnachtingen, huurauto’s, etc. Die kosten zijn (nog) niet in de begrotingen ingeschreven, en leiden er voorlopig toe dat de politie en de rijkswacht op zwart zaad zitten. De uitbetaling van de premies laat op zich wachten, de brandnieuwe huurauto’s die de olympische bezoekers mochten bewonderen zijn weer weg en de aankoop van nieuwe auto’s (en andere dingen) om de oude en versleten voertuigen (en andere dingen) te vervangen wordt op de lange baan geschoven. Les poulets se retrouvent sur la paille.
Les poulets zijn de politie-agenten. Ze danken hun naam aan het feit dat politie-agenten vaak met gekooide auto’s worden vervoerd — ze zitten als kippen achter traliewerk — én aan de alliteratie police-poulet.
Een vergelijkbaar fenomeen heb je met een ander woord voor politie: les pandores. Als de deur van de politie-auto (la boîte de pandores) opengaat, kan je maar beter uitkijken. Uit de doos van Padora komen alle rampen die de mensheid teisteren. En ook pandores heeft een weliswaar kleinere alliteratie met police.
Être sur la paille, of se retrouver, coucher, mettre sur la paille … is op het stro slapen (of iemand ertoe dwingen). Bittere armoe dus.
En uiteraard… zitten kippen op het stro.