Sinds 1876, met Jean-François Loos, worden de overleden Antwerpse burgemeesters in straatnamen herdacht. Mathilde Schroyens, gestorven in 1996, is met enige vertraging voorlopig de laatste van hen. Onlangs kreeg ze een straatje op Linkeroever, in de nieuwe Regattawijk.
Ook historische burgemeesters, sinds lang overleden, krijgen soms die eer. Al is dat vaak om andere daden dan hun burgemeesterschap. Reeds in 1819 werd een straat, nee een kaai, (bijna) naar Filips van Marnix van Sint-Aldegonde genoemd — alleen Sint-Aldegondis bleef in de kaainaam bewaard. Ook Antoon Van Stralen, Jan Van Schoonhoven en Nikolaas Rockox kregen een straat, of een pleintje. Toch was dat voor Van Schoonhoven veeleer een afdragertje, dat een voorganger al flink versleten had.
Zelfs aan eerder “vergeten” figuren wordt vandaag gedacht, zoals Philippe Vermoelen, die van 1814 tot 1817 burgemeester was, en in de reeds genoemde Regattawijk ook zijn straatje krijgt.
De geografie van die straten is niet echt toevallig: niet elke straat, niet elke wijk wordt voor zo’n burgemeesterstraat goed genoeg geacht. De kennis van de burgemeesterstraten is misschien een klein takje van wat ik sociale toponymie zou noemen: de keuze en het gebruik van plaatsnamen in functie van de socio-economische en wellicht culturele kenmerken van de bevolking. Ook het al dan niet plaatsen van monumenten speelt daarin mee. Waarbij sommige politieke partijen merkwaardige keuzen hebben gemaakt, die hen ongunstig konden zijn. Hebben de Antwerpse socialisten op straat met namen en beelden hun band met hun kiezers verloren?
post scriptum
In een eerste versie vergat ik de Marnixplaats, die net als de Sint-Aldegondiskaai, maar met 56 jaar verschil, naar Filips van Marnix van Sint-Aldegonde is genoemd. Het is nochtans moeilijk om het immense Schelde Vrij-monument niét te zien, dat midden op het plein staat, en het perspectief van acht straalsgewijs geplaatste straten beheerst.
