eerst een reisadvies
Nu internationaal reizen wat moeilijker wordt, is het leuk om weten dat je niet naar Lissabon, Praag, Turijn of San Francisco moet, om met historische trams door historische buurten te rijden. Ook in Antwerpen kan dat, met tram 12.
Kei-tof!
makkelijk
Als vertrekpunt neem je best de keerlus aan het Sportpaleis en aan het bruisende Raoul Grégoirplein, met zijn hippe frituurtjes en cafeetjes (al zijn die laatste om corona tijdelijk dicht). Je komt daar makkelijk met de pre-metro, station Sport, lijnen 2, 3 en 6, of met je auto via de Ring. Met de fiets of te voet is het wat lastiger, maar als je van avontuur houdt mag dat geen obstakel voor je zijn. Het vertrekperron ligt op de mooie Bisschoppenhoflaan.
authentiek
Op lijn 12 rij je met echte, authentieke, historische trams, die nog uit de jaren zestig van de vorige eeuw dateren. Ze worden PCC’s genoemd, en PCC staat voor Presidents’ Conference Committee-Car. In de jaren dertig van de vorige eeuw hebben Amerikanen die trams ontworpen, die na de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) ook in België werden gebouwd.
Kei-vintage!
Met een beetje geluk stap je in een van de weinige PCC’s waarvan zelfs de authentieke inrichting bewaard gebleven is. Op de plaatjes zie je: (1) de originele drukknoppen en aanwijzingen: “voor halte éénmaal bellen”; (2) het signaal “halte gevraagd” in aluminium, met gestroomlijnd jaren-50 design, dat oplicht zodra iemand… éénmaal heeft gebeld; (3) de smalle deuren en (4) de bijhorende treeplanken. Er rijden weliswaar nog andere PCC’s in Antwerpen, maar al deze authentieke details werden eruit verwijderd. De ingrijpendste aanpassing betrof de deuren: in elke PCC stonden aanvankelijk driemaal twee smalle deuren, zoals je op de foto ziet. In de gemoderniseerde exemplaren staan drie brede deuren, waar met enige moeite zelfs een flinke kinderwagen door kan.
Een rit met tram 12 zit vol verrassingen, en dat niet alleen voor de wattman of -vrouw (drukke straten, grellige kruispunten, mensen op de rails…). Ook voor jou, want er valt veel te zien. Stap uit voor een kort bezoekje — de haltes liggen soms vlak bij elkaar — of kijk door het raampje naar: (1) het gezellige opstap-perron naast de kleurrijke vrachtwagens op de Bisschoppenhoflaan; (2) de twee watertorens van de Halenstraat, in 1898 gebouwd — één voor koud, en één voor warm water, dacht je dat echt? (3) de brandweerkazerne van de Halenstraat, arch. Emiel Van Averbeke, 1911 — die man heeft als stadsbouwmeester drie brandweerkazernes in drie verschillende stijlen gebouwd; (4) Park Spoor Noord, naar ontwerp van de Italiaanse architecten Bernardo Secchi en Paola Viganò, uit 2005 — vroeger reden hier treinen, en nog daarvoor was het een fort, dat op de Ferrariskaart uit 1777 “Fort des Dames” wordt genoemd, omdat het nabij Dambrugge lag, waarvan men dacht dat het een “Faubourg des Dames” was; (5) het Stuivenbergplein, waar ooit duinen lagen, van zavel en zand, en nadien een begraafplaats kwam; (6) de parochiekerk Sint-Amandus (arch. Louis Baeckelmans, 1866), tussen Sint-Norbertus- en… Sint-Amandusstraat; (7) het De Coninckplein, in 1869 naar Pieter De Coninck genoemd, en meer berucht dan beroemd; (8) Chinese handelszaken in de Van Wesenbekestraat — met tram 12 reis je de wereld rond; (9) de trotse poort tot die Antwerpse Chinatown, op het Koningin Astridplein.
maar dan? de kwis!
Tram 12 heeft je nu veilig en wel naar het Koningin Astridplein gevoerd, maar hoe rijdt hij verder?
Waar brengt de tram je heen? Weet jij waar zijn terminus ligt?
Daarover gaat onze kwis. Met een meerkeuzevraag. We kijken naar de koersborden voor- en achteraan de trams.
Kei-makkelijk, denk je?
Antwoord 1: Tram 12 rijdt verder naar de Melkmarkt.
Antwoord 2: Tram 12 rijdt verder naar de Groenplaats.
Antwoord 3: Tram 12 rijdt verder naar de Bolivarplaats, waar het Gerechtsgebouw (of Vlinderpaleis) staat.
☞ Denk je dat de terminus van lijn 12 op de Melkmarkt ligt, klik dan hier.
☞ Denk je dat de terminus van lijn 12 op de Groenplaats ligt, klik dan hier.
☞ Denk je dat de terminus van lijn 12 op de Bolivarplaats ligt, klik dan hier.
☞ Of denk je dat tram 12 naar een andere terminus dan Melkmarkt, Groenplaats of Bolivarplaats verder rijdt, klik dan hier.
Ben je fout?
Weet dan dat tram 12 veel verschillende terminussen heeft gehad. Ooit reed hij van het stadion van Antwerp naar dat van Beerschot. Moet het je verrassen dat zijn traject en zijn terminussen even wisselvallig zijn als de voetbalresultaten van die clubs?
Deze tram van lijn 12 met nummer 484, die in het Tram- en autobusmuseum op de Groenenhoek in Berchem staat, behoorde tot een kleine reeks van twintig die van 1913 tot 1920 in opdracht van de Compagnie Générale des Tramways d’Anvers werd gebouwd. Het koersbord dateert wellicht van na de oorlog. Later werd de kleur van lijn 12 rood-wit, wat voor Beerschot-supporters een ware kwelling moet zijn geweest.
Wil je meer zien? Wil je nog andere historische uitstapjes?
Neem dan eens tram 11 aan Berchem Station, die je langs de Dierentuin en de wijk Zurenborg leidt, en in de oude stad door smalle straatjes rijdt. En waar de enige echte, authentieke PCC-tram met originele vanille-en-chocolade-kleuren je zeker verleidt.
Kei-lekker!
Hier staat de mooie tram 7001 op de keerlus Groenenhoek nabij Berchem Station. Zelfs het koersbord is correct. Let op het puntje in het koetswerk, boven de voorruit, dat in alle andere tramstellen met zwarte verf weggeschilderd werd, en dat zich in de chocolade-lijn onder de voorruit herhaalt. Daaraan zie je dat het design echt uit de late jaren vijftig dateert. Vergeleken met de elegantie van zo’n authentieke PCC lijken de moderne Albatrossen en vooral Hermelijnen — de namen van de nieuwere trams — meer op grote koekendozen.
Overigens: 7001, a City Odyssey, kei-space moet dat zijn.
wil je meer lezen over Antwerpse trams?
